Bulimiya xəstəliyi haqqında bilmədiklərimiz
Bulimiya bir insanın müntəzm olaraq yemək yemə kontrolunu itirməsi və normadan daha çox miqdarda yemək yediyi bir xəstəlikdir. Yunan dilindən “Öküz əti aclığı” mənasına gələn və zehinsəl bir pozuntu olan xəstəlikdir. Yemək asılılığı olan bulimiya xəstəliyinin tipik xüsusiyyəti tez-tez gələn yemək krizləridir. Bulimiyaya tutulan insanlar qısa zaman ərzində çox miqdarda kalori alırlar. Bu şiddətli aclıq krizlərini kontrol edəcək və hansı qıdadı nə qədər yeyə biləcəklərini müəyyən edə bilmirlər. Onlar utandıqları üçün yemək krizlərini gizlətməyə çalışırlar.
Bulimiya-yemək pozuntusu
Bulimiya xəstələri kökəlməmək üçün yemək krizlərindən sonra çəki almağa qarşı mübarizə aparırlar. Yediklərini qusaraq qaytarırlar, ya da digər dərman preparatlarından istifadə edirlər. Onlar çəkilərini qorumaq üçün idman hərəkətlərindən istifadə edirlər, pəhriz saxlayırlar. Buna görə də bulimik insanlar bədən çəkilərini qorumaq üçün məşğul olurlar. Əksərən normal çəkidə olsalar da kökəlməkdən qorxarlar.
Bulimiya nə qədər çoxluqda görülür?
Hər 100 nəfərdən bir ya da ikisi bulimiya xəstəliyinə tutulur. Ancaq bulimiyanın ayrı-ayrı simptomları daha çox yayılıb, 100 nəfərdən 5-i bunu daşıyır. Bulimiya xəstəliyi daha çox yetkinlik dövrünün ilk vaxtlarında yaşanır. Xəstəliydən zərər çəkənlər öz bədən formalarını bəyənmədikləri üçün pəhriz edərlər və getdikcə artan aclıq hissi və yemək krizləri ilə mübarizə aparmağa məcbur olurlar. Arıqladıqdan sonra da bulimiyanın baş verməsi nadir hallardan deyil. Bədən çəkisinin normal olmasına baxmayaraq daha sonra, xəstənin yenidən qusaraq, dərmanlardan istifadə edərək yemək krizlərinin qarşını alması başlayır.
Bulimiya asanlıqla müalicə edilən bir ruhi xəstəlikdir. Qurbanların təxminən 1/3 pzixoterapiya ilə yenidən yemək davranışını qazanır. Qurbanların bir hissəsində ən azı simptomların yaxşılaşması təmin edilə bilər.
Bulimiya xəstəliyi necə yaranır?
Bulimiya xəstəliyi müxtəlif amillər və şərtlərlə birlikdə yaranır. Sosial amillər, şəxsin bioloji irsiyyəti, özgüvənin olmaması, keçmişiylə bağlı yaxın bir şəxsin ölümü də təsir edə bilir. Bu da bulimiyanın yaranmasını, davam etməsini daha da asanlaşdırır.
Daha çox 18-24 yaş arası gənc qadınlarda bulimiya xəstəliyi riskinin yüksək olduğu görünür. Özgüvəni az olan, özlərini daha çox bədən formalarına görə qəbul edən, tez-tez pəhriz edən və ətrafdakı insanlardan az dəstək görən insanlar da risk altındadılar. Çəki və bədən quruluşunun vacib olduğu məsləklərdə də (modellik, rəqs, professional idmançı) gedərək daha çox insan bulimiya xəstəliyinə tutulur.
Digər amil isə ailə vəziyyətidir. Valideyn və ailə üzvlərinin çəki ilə bağlı tənqidləri , az dəstək olunan bir ailə şəraiti də bulimiya xəstəliyinin yaranmasına səbəb olur.
Bulimiya xəstəsi olub-olmadığını necə bilərsiz?
Bulimiya xəstəliyi bir gün ərzində yaranmır. Xəstəliyin sonlandırılması üçün müalicəyə daha çox tez başlanması vacibdir.
Bulimiyanın başlanmasının əlamətləri bunlardır:
- Qısa müddət ərzində həddindən artıq və tez yemək
- Gizlin yemək, yediklərini qusmaq, yemək krizi
- Depresiya
- Ürək döyüntülərində nizamsızlıq
- Əsəbilik halı, aqresiv reaksiyalar göstərmək
- Çəkidə ani artma və ya azalma
Bulimiya necə müalicə olunur?
Bu xəstəlik ilk olaraq müayinə olaraq təyin olduqdan sonra, psixoterapiya ilə müalicə olunur. Üç bulimik xəstədən təxminən bir nəfər psixoterapiya tərəfindən daimi olaraq müalicə edilə bilər. Əhəmiyyətli olanı müalicə edilən terapevtlərın, yemək xəstəlikləri sahəsində xüsusi bilik və təcrübəyə sahib olmasıdır. Gənc xəstələrdə, zaman zaman xəstələrin yaxınları müalicəyə daxil edilir.
Bulimiya simptomları görüldükdə, bu məsələ ilə bağlı aydın lakin ehtiyatla danışmaq lazımdır. Bunu edərkən xəstənin hər şeyi inkar edəcəyi və bununla bağlı danışmağa hazır olmama ehtimalı da vardır. Burda vacib olan şey səbirsizlik və həddindən artıq emosiya göstərmək deyil, əksinə, bulimiya xəstələrinə qarşı dəstək olmaqdır.
